|
Voor het maken van het "50 jaar magazine" is er een oproep gedaan om "belevenissen" van de afgelopen 50 jaar op te sturen. |
|||
|
Jaren geleden, ruim twintig denk ik, werd ik door mijn baas naar Porgy & Bess gestuurd om aan de afzuiginstallatie te werken. Ik ben met Porgy vergroeid. Ik kom er nu al veertig jaar. Vanaf m'n zestiende jaar. Maar op m'n 28 e kreeg ik m'n zoon en zijn opvoeding heb ik serieus opgevat. Ik ging niet meer op stap. Pas toen hij vijftien was, ben ik Porgy weer binnengestapt. Ik weet het nog goed. Ik moest naar de WC en ik dacht nu is het vijftien jaar geleden en die pot wiebelt nog steeds! Sterk he. Ik zat jaren geleden eens aan de bar, ik weet niet meer precies wanneer het was, toen 's nachts Donny Benjaminsz, die gitarist, binnenstapte. Het was misschien al een uur of vier 's morgens en ik weet nog dat het steenkoud was. We zaten nog maar met een paar man aan de bar. Hij dronk spa blauw en morste en was zeiknat. Maja waarschuwde hem dat hij zou bevriezen als hij naar huis zou lopen. ,,Kan ik niet blijven slapen', vroeg hij. Geen probleem gaf Maja aan. ,,Je weet waar de bedden staan.” Nog geen vijf minuten later komt hij in een blauwe onderbroek de trap af en stapt het café binnen. Met een stalen gezicht roept hij: ,,Kan het wat zachter... D'r zijn hier mensen in de buurt die willen slapen.” We waren stomverbaasd, maar een grote grijns verscheen op z'n gezicht. ,,En een pilsje alsjeblieft.” We hadden met Prometheus een lezing van Jan Wolkers en waren met hem een hapje wezen eten. We lopen door de Noordstraat en hij hoort dat er in de Grote Kerk een klassiek orkest met een koor bezig is. ,,Oh”, prachtig zegt hij. ,,Ik wil even luisteren.” Nee, dat kan niet zeg ik, we zijn al aan de late kant en de lezing moet zo beginnen. Hij stopt toch, gooit de deur van de kerk open en roept: ,Jullie gaan zeker Bach spelen hè.'' Iedereen in de kerk kijkt verschrikt achterom en ziet een lachende Jan Wolkers. Hij draait zich om en we lopen verder naar Porgy.
Wij hielden twee jaar achter elkaar op kerstavond een kerstconcert in Porgy en Bess. In het gastenboek van onze website verschenen na de aankondiging diverse berichten dat het zo moeilijk was om een oppas te krijgen op kerstavond. Wij schreven voor de grap een bericht op de website dat kinderen konden worden meegenomen en die avond terecht konden in de speciaal ingerichte Porgy en Creche. Daags na dit bericht kwam een keurige sollicitatiebrief binnen van een afgestudeerde kleuterjuf met de mededeling dat het haar geweldig en uitdagend leek om voor Porgy en Creche te werken. Begin 2005 trad Toots Thielemans op in Porgy en Bess, maar omdat hij wat slecht ter been was geworden en de trap naar de backstage-ruimte boven Porgy niet meer op kon, werd gevraagd of ik m'n huiskamer ter beschikking wilde stellen. Ik woon immers precies achter Porgy en Bess. Ik wist niet wat ik meemaakte. In de pauze legde hij zich op m'n bank, pakte de afstandsbediening en begon te zappen. Uiteindelijk had hij z'n programma gevonden en begon het optreden pas weer nadat het was afgelopen:… Kabouter Plop. Mijn herinneringen aan Porgy gaan terug naar mijn kinderjaren, namelijk naar het geluid van de voordeur van Porgy. Er is maar één voordeur die zo klinkt en in al die jaren is het geluid van die slaande deur niet veranderd. Wij woonden boven de boekhandel in de Noordstraat en mijn slaapkamer was hemelsbreed hoogguit 50 meter van Porgy vandaan. Als kind viel ik er in het weekend bij in slaap. En als ik nu in Porgy ben en ik hoor de deur dichtslaan, lijkt het of tijd heeft stil gestaan. Nog heeft die deur dat herkenbare geluid: ,,Kdeng!”. Weet je wat het gekke is: ik heb me er nooit aan gestoord. Het hoorde bij dat deel van de Noordstraat. Ik mag dan ook hopen dat de voordeur van Porgy nooit vervangen zal worden door eentje die minder of een ander geluid maakt. Blinddoek me, laat 10 deuren slaan waaronder die van Porgy, en ik haal 'm eruit: ,,Kdeng!” Ik vind het nog altijd jammer dat de neger, Frank dus, er niet meer is. Ik kon het altijd goed met hem vinden. Ik heb er in Porgy ook voor gewerkt. Hij kwam met de streetparades ook altijd bij me toen ik als caféhouder nog in de pub aan de markt zat. Het was de gewoonte dat de band die op dat moment in je café stond te spelen vrij werd gehouden. Voor de band bestelde hij dan een pint en voor zichzelf… een Franse cognac. Schitterend! Ik had 's middags opgetreden in de Bomvrije in Terneuzen en reed over de Axelsestraat naar huis, toen ik Marc Benno verdwaasd rond zag lopen. Ik had hem de avond daarvoor in Porgy op zien treden. Ik ben gestopt en heb gevraagd of hij iets zocht. Hij zocht een Chinees restaurant om te kunnen eten. Ik zei stap maar in dan zet ik je er wel af. Hij zag m'n elektrische piano achterin liggen en we kwamen over muziek te praten. Vervolgens vroeg hij of ik mee ging eten. Dat liet ik me niet ontzeggen dus zat ik even later met de slaggitarist van The Doors op de single L.A. Woman, te chinezen op de Axelsestraat. En 's avonds liet me meespelen bij z'n volgend optreden. De eerste keer dat ik in Terneuzen kwam, was toen ik net “verkering” met mijn huidige echtgenote Lilianne Butler had gekregen. Het zal een jaar of dertig geleden zijn. Ze nam me vanuit Rotterdam, waar ik woonde en zij aan de balletacademie studeerde, mee naar Terneuzen om me aan haar familie voor te stellen. 's Avonds gingen we om een borrel in Porgy en Bess. Een aantal dagen later kom ik er achter dat ik mijn paspoort kwijt ben. Ik woonde al m'n hele leven in Rotterdam en het was toen al zo: als je een paspoort kwijt was, zag je dat nooit meer terug. Wat schetst mijn verbazing als een paar dagen later word opgebeld door de gemeente Rotterdam met de mededeling dat mijn paspoort was gevonden. Frank Koulen had hem gevonden en naar de gemeente gestuurd die hem had verstrekt: Rotterdam, dus. Ik wist niet wat ik meemaakte. Ik ben onmiddellijk naar Terneuzen verhuisd. Jaren aan een stuk zaten we dag en nacht en zeker iedere zondagmiddag in Porgy met een groep vriendinnen. Liselot Hofman, Rachel van Leeuwen-Hamelink, Francien Pieters, Ireen IJsebaert, Heleen van de Molen, Betsie Witte-van de Wege en Lian van de Ven. We sjouwden van alles. Meestal nam Maja wol mee uit de winkel en zaten we te breien, mutsjes is wat me het meest bij staat. Maar er moest ook gegeten worden en dus bakten we friet, wafels of pannenkoeken. Bij Frank kon altijd alles. En zo zaten we eens op een wintermiddag in Porgy en het kwam over barbecuen. Daar hadden we wel trek in, maar ja het was hartje winter en buiten zitten was niet te doen. Voor Frank geen probleem. Hij haalt de barbecue naar beneden en zet hem in het achterste gedeelte van de zaal neer. Het was nog voor de tijd dat een luik het cafégedeelte van de zaal scheidde. Dat was voor ons wel prettig, in het café stond het blauw van de rook, terwijl wij heerlijk rookvrij zaten. Ik geloof niet dat ik verder ooit bij iemand binnen heb gebarbecued. Frank probeerde af en toe wat nieuws om centen binnen te halen. Zonder overigens over grote commerciële talenten te beschikken. Op een gegeven moment had hij besloten om marsen te gaan verkopen, hij had er zelfs een houten bakje voor gemaakt of laten maken. De eerste keer dat hij ze wilde verkopen, was volgens mij toen Art Blakey and The Jazz Messengers optraden. Porgy zat stampvol en het was bloedheet. Voor het optreden begon liep hij met die marsen te leuren, die eigenlijk al gesmolten waren voor je ze kon kopen. Frank wist echter helemaal niet wat hij voor zo'n mars moest vragen, maar besloot inlichtingen in te winnen bij een van de Jazz-Messengers.: ,,What costs a mars?” vroeg hij aan een verbouwereerde Amerikaan op het podium. In de jaren zestig kwamen er veel zeelui in Porgy, onder wie de bemanningsleden van de Claus Oldendorf, een berucht schip dat om de zoveel tijd Terneuzen aandeed. Berucht, omdat er jongens op het schip zaten vanwege de uitvoering van wat we tegenwoordig taakstraffen noemen. Voor ze Terneuzen aandeden, bedachten ze een manier om Terneuzen op te stelten te zetten. Dan kwamen ze bijvoorbeeld ineens als indiaan. Er waren cafés die dicht gingen als de Claus Oldendorf voor Terneuzen in de put lag. Zo niet Porgy en Bess, maar ook daar zetten ze de boel op stelten. Die jongens hadden namelijk een merkwaardig caféspel. Ze haalden bij Fassaert naast Porgy eieren en niet een paar, maar misschien wel honderd, legde een ei op een flesje bier en probeerden dan van een redelijke afstand het ei van het flesje te werpen. Hoe langer ze het deden, hoe groter de afstand werd waarvan ze wierpen en des te vaker het misging met als gevolg dat eieren met grote vaart door Porgy vlogen. Frank, Maja en Jose Dooms die er werkten vonden het prima, zolang het maar opgeruimd werd. Tijdens het jazzfestival werd er in de beginjaren en zeker op de zondagmiddag, door de vrijwilligers gegeten in de tuin van Frank aan de Oranjedijk. Er stonden dan grote pannen met kip, kruiden, uien en weet ik wat nog meer te pruttelen in zijn tuin. Ook muzikanten kwamen soms eten, waaronder Joep Peeters. Ik zal nooit vergeten dat Joep Peeters zijn hand door zo'n pan haalt en het in z'n haar smeert. Bij gebrek aan brillcream waarschijnlijk, maar fris was het niet. Het is uiteraard prachtig, die muziek, maar niet alleen daarom vind je in Porgy een luisterend oor. Maja is er altijd voor je. Wij stonden met de Juke Joints in het voorprogramma van James Harman, de Amerikaanse mondharmonicaspeler. Hij logeerde in het hotel dat zich destijds tegenover de Café Ster in de Korte Kerkstraat bevond. Omdat mijn bus toch al achter Porgy stond werd mij gevraagd of ik hem daar even op kon halen. Ik vond dat vreemd, want dat is maar tweehonderd meter, maar hij zou zwaar astma hebben en het niet aan kunnen. Achteraf heb ik me toch wel eens achter de oren gekrabd. Hij stond twee uur aan een stuk als een beest in en uit te blazen op die mondharmonica in een snikheet Porgy met 200 man binnen waar misschien de helft van stond te roken. Ik zal nooit vergeten dat er een lekkage was, ik dacht bij de koepel in de middenzaal. Dat gebeurde wel vaker, maar dit keer besloot Frank op een snikhete dag te gaan teren. En Maja was er altijd, behalve die middag, want ze was naar het strand. Gaan teren op een snikhete dag is waarschijnlijk de goden verzoeken en ja hoor er breekt brand uit. Er is echter meer geblust die middag, want de brandweer vond het schijnbaar helemaal niet erg om bij Frank te komen blussen. Er zijn die middag twee vaten bier doorheen gegaan. Frank runde de zaak met een typische stijl en charme, bijgestaan toen al door Maja, zijn grote steun en toeverlaat. Een van zijn mooiste uitdrukkingen vond ik als hij enthousiast was van een optreden: ,,Mannen dit was geweldig en uniek, dit komt nooit meer terug, misschien het volgend jaar.” Dit zei hij toch een aantal keren per jaar. Wat mij bijstaat is het optreden van Chet Baker in Porgy en Bess. Toen hij optrad was Frank eigenlijk al ziek en kon hij het volgens mij niet meer zo heel goed af. Het was denk ik al tegen één uur dat Frank daarom aan Chet Baker vroeg om nog maar één liedje te spelen. Dat deed Chet. Hij speelde alleen nog 'My Funny Valentine'... in een schitterende uitvoering van drie kwartier. Ik woonde op de Faroër-eilanden, maar was hier op wintervakantie, als een 8-, 9-jarig meisje.Op een avond was ik alleen thuis en er wordt aangebeld. Ik doe al voorzichtig open en tot mijn grote schrik kijk ik in het wit van een paar ogen van een man, de rest is helemaal zwart. ,,Hallo meisje, zijn je ouders thuis?” vroeg de man. Nee, antwoordde ik en ik sloeg de deur heel snel dicht. Doodsbang belde ik gelijk mijn vader. ,,Oh”, zei hij, ,,dat is Frank geweest!” De andere dag zijn wij in Porgy iets gaan drinken, en was ik over mijn schrik heen. Het bleek een hele lieve man te zijn. Maar ja een neger kom je op de Faroër-eilanden niet zo snel tegen. Een eerste baan, voor het eerst een eigen huis - met een nieuwe collega en porgy bijna als thuisbasis. Dit allemaal in 1971. Maja was er natuurlijk altijd en stelde ons aan iedereen voor en binnen de kortste keren leek het of je heel Zeeland al kende! Zo'n 35 jaar geleden was mijn 'staproute' gewoonlijk eerst naar Snugly en dan via Lange Frans ( de Graanbeurs )voor een heerlijke saté van de grill naar Porgy en Bess. Wanneer je bij Porgy binnenkwam moest je langs al die meisjes die vroeger bij jou op de Mulo zaten. Maar die hadden toen veel meer belangstelling voor al die fransozen die in Terneuzen kwamen werken. Dus maar snel door naar achter en oppassen dat je niet zou struikelen bij de achterste twee treden. (Zo zie je maar weer er is nog niks veranderd!) Daar aangekomen moest je vooral niet langs de muur gaan zitten. Je werd er immers behoorlijk nat van de condensdruppels die van de leidingen naar beneden kwamen. Er werd in die tijd als ik me niet vergis nog 'Skol' getapt en waren ook flesjes 'Tuborg' zeer in trek. Je moest niet zeuren wanneer je bij een fles 'Duvel' een Tuborgglas kreeg voorgezet. Ook zeer geliefd onder de dames was de heerlijke 'Sangria' of werd er bessenjenever/jus d órange gedronken. Terug op de weg naar voren ( en naar huis) kwam je dikwijls Frank( the Neehur ) tegen die je welkom heette terwijl je eigenlijk net wegging, dus bleef je nog maar een tijdje van voren hangen. Soms werd het zo laat dat nadat Frank de gordijnen had opengedaan er een heleboel mensen door de Noordstraat bleken te lopen. Die gingen naar de vroegmis om 7 uur onder de morgen! Ik ben geboren in Hoedekenskerke, dus op zo'n klein uurtje varen van Terneuzen verwijderd. Ik herinner me dat mijn vader, 45 jaar geleden, zo'n paar keer per jaar in het weekend de boot pakte naar Terneuzen en dan met de laatste boot weer terug kwam. Volgens overlevering ging hij altijd naar De Neger, maar daarover waren we als snotneuzen niet nader geinformeerd. In de jaren 70 werden er ook regelmatig mosselavonden georganiseerd deze werden altijd druk bezocht en waren erg gezellig.Op vrijdag avond werden er dikwijls spelletjes gespeeld zoals dammen , schaken, poker e.d.het werd dan meestel erg laat(vroeg voor de zaterdag)we waren dan om 4 of 5 uur thuis, daar dachten ze dat we ik weet niet waar naar toe geweest waren. Toen ik voor het eerst mijn broer(tje) Robert mee nam naar Frank, was hij nog niet zo oud (zeg maar ongeveer 16). Ik gaf hem een piek voor de jukebox en hij drukte vier keer: "Miss You" van de Stones. Frank trok na drie keer de stekker eruit. Of hij vond het te laat, of hij vond drie keer "miss you" te veel. Toen Lillian Boutté tijdens het 50-jarig jubileum optrad in de Grote Kerk, en een nummer aan opa Frank opdroeg, liepen de tranen over mijn wangen. Wat ben ik trots! Het is moeilijk te beschrijven hoe het voelt als je opgroeit en zoveel mensen hebben zulke mooie en grappige verhalen over je eigen opa. Hij is helaas gestorven toen ik nog veel te jong was, maar door alle verhalen heb ik toch een beetje het gevoel dat ik hem ken! Als geboren Javanieter en nu reeds 30 jaar weg uit Terneuzen, is Porgy en Bess een belangrijke appendix van mijn leven. Ik heb er gewerkt, ik heb er gemusiceerd, ik ben er op verschillende actieve manieren bij betrokken geweest, ik heb er........nou ja geleefd. Boekdelen zou ik er aan kunnen wijden. Ontmoetingen met Great Artists, de muzikale hoogtepunten van The Master Frank Koulen himself on trumpet, het broodje blubber, etc. Anekdotisch blijft dan toch en vooral dat je als kleine jongen gewaarschuwd werd om tijdens de traditie van Oud en Nieuw (de rommelpotterije) niet bij Porgy binnen te gaan. Dat deed ik dus juist wel en haalde daar bij de zeelui meer geld op dan een hele dag koukleumen in de stad. Ik ben later om een hele andere redenen die deur in de Noordstraat binnen gegaan, kreeg geen geld maar moest betalen en heb daar ongelooflijk veel voor terug gekregen. En nog steeds, als het zo uitkomt en ik Porgy binnenstap, ervaar ik dat dit een unieke en weergaloze tent is . Mooi Toch? Harm Geensen (ingezonden 18-7-2010)
|
||||
|
